PM2.5 een beetje uitleg.

---

Het smogseizoen is weer begonnen in Thailand, en dat betekent dat het onderwerp PM2.5 “Particulate Matter 2.5” opnieuw volop in de belangstelling staat. PM2.5 verwijst naar fijnstofdeeltjes met een diameter van 2,5 micrometer of kleiner. Deze microscopisch kleine deeltjes zijn zo klein dat ze diep in de longen en zelfs in de bloedbaan kunnen doordringen, wat ernstige gezondheidsrisico’s met zich meebrengt. Denk aan luchtwegaandoeningen, hartproblemen en andere langetermijneffecten.

In het nieuws wordt vaak gesproken over PM2.5, maar de informatie kan overweldigend zijn. Er word veel met cijfers en statistieken gegooid, zoals luchtkwaliteitsindexen (AQI) en concentratieniveaus in microgram per kubieke meter (µg/m³). Het kan al snel lastig worden om te begrijpen wat deze waarden precies betekenen en hoe serieus je ze moet nemen.

Meer over luchtvervuiling

Luchtvervuiling is wereldwijd de grootste bedreiging voor de menselijke gezondheid als het gaat om milieurisico’s en draagt in aanzienlijke mate bij aan vroegtijdige sterfte. De impact van slechte luchtkwaliteit op het hart- en longstelsel is al langer bekend. Maar uit recent onderzoek blijkt ook een verband met neurodegeneratieve aandoeningen zoals multiple sclerose, de ziekte van Alzheimer en Parkinson. Dit maakt luchtvervuiling niet alleen een acuut, maar ook een langetermijngevaar voor onze gezondheid.

Een van de grootste boosdoeners is PM2.5, een vorm van fijnstof met deeltjes kleiner dan 2,5 micrometer. Deze microscopisch kleine deeltjes dringen diep door in de longen en zelfs in de bloedbaan, wat ze bijzonder schadelijk maakt. In 2015 alleen al was PM2.5 verantwoordelijk voor ongeveer 4,2 miljoen sterfgevallen wereldwijd. Om de risico’s te beperken, adviseert de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) dat de gemiddelde blootstelling aan PM2.5 niet meer mag zijn dan 15 μg/m³ per dag en 5 μg/m³ per jaar. Helaas worden deze richtlijnen in veel gebieden nog ruim overschreden, wat het probleem alleen maar urgenter maakt.

Zelfs onze cognitieve functies hebben last van PM2.5.

Uit onderzoek van de Universiteit van Birmingham blijkt dat luchtvervuiling cognitieve functies aantast, zoals concentratie en emotieherkenning. Korte blootstelling aan fijnstof (PM) kan al het vermogen verstoren om je te focussen. Of afleidingen te negeren en sociaal gepast te handelen. Experts denken dat ontstekingen door vervuiling de oorzaak zijn. De studie laat zien dat zelfs kortstondige blootstelling directe gevolgen heeft voor hersenfuncties die nodig zijn voor dagelijkse taken. Zelfs gewoon boodschappen doen word er door beïnvloed.

Cognitieve functies, zoals aandacht, emotieherkenning en werkgeheugen, zijn cruciaal voor dagelijkse activiteiten. Selectieve aandacht helpt bijvoorbeeld bij beslissingen nemen, zoals producten kiezen in de supermarkt. Emotieherkenning is belangrijk voor sociaal gedrag. Het werkgeheugen slaat tijdelijk informatie op, wat nuttig is bij plannen of multitasken. Deze functies werken samen om taken succesvol uit te voeren – en luchtvervuiling verstoort dit evenwicht.

Kortom, luchtvervuiling is een sluipmoordenaar met verstrekkende gevolgen, en PM2.5 speelt hierbij een hoofdrol. Het is hoog tijd voor actie, zowel op individueel als op mondiaal niveau, om de luchtkwaliteit te verbeteren en onze gezondheid te beschermen.

Over cijfers.

PM2.5 wordt gemeten met een sensor die het gewicht van fijnstof per kubieke meter lucht weergeeft. Deze waarden zijn extreem klein en worden uitgedrukt in microgram (µg). Omdat fijnstof niet gelijkmatig verdeeld is en de wind de deeltjes voortdurend verplaatst, kunnen de gemeten waarden sterk schommelen.

Wanneer je bijvoorbeeld door een rookwolk loopt, kun je worden blootgesteld aan concentraties van meer dan 500 µg/m³. Als deze blootstelling kort duurt, is het gezondheidsrisico beperkt in vergelijking met een hele dag in een rokerige omgeving doorbrengen.

Om de impact van luchtvervuiling op de gezondheid beter in te schatten, is de AQI (Air Quality Index) ontwikkeld. Deze index berekent het gemiddelde van de gemeten waarden over de afgelopen 24 uur en zet deze om naar een schaal die loopt tot maximaal 500. Dit maakt de informatie overzichtelijker en begrijpelijker. De AQI is daarom een betere indicator voor het bepalen van gezondheidsrisico’s dan de momentele fijnstofconcentratie in microgrammen.

Op sommige websites zie je een “Real Time AQI”, waarbij de actuele fijnstofwaarde in µg/m³ direct wordt omgezet naar een AQI. Dit klopt echter niet, want de AQI (Air Quality Index) is gebaseerd op gemiddelde metingen over de afgelopen 24 uur, niet op een momentopname. Het is dus misleidend om een RealTIME AQI weer te geven, omdat de index juist bedoeld is om een langere periode te representeren.

Waar vind ik goede cijfers voor mijn streek?

Er zijn verschillende betrouwbare websites en apps waar je de AQI (Air Quality Index) voor jouw regio kunt vinden.

Bv. IQAir: https://www.iqair.com/ Deze bied een wereldwijde dekking, en is vrij accuraat.

Er zijn natuurlijk nog verschillende andere websites waar je de AQI vind voor jou regio.

Als je in Chiang Mai woont of van plan bent om er naartoe te gaan, kun je ook mijn meter raadplegen. Voor mobiel gebruik is deze website een handige optie. https://www.lodeengelen.be/maqi

Voor tablets, laptops en pc’s is er een aparte website die niet alleen informatie over PM2.5 biedt, maar ook een weersvoorspelling en een wolkenradar beschikbaar stelt. Https://www.lodeengelen.be/aqi

Er zijn ook verschillende compacte mobiele meters verkrijgbaar voor minder dan 1000 baht (ongeveer 25 euro). Dit is zonder twijfel een aankoop die de moeite meer dan waard is.

Gezond? of ongezond?

PM2.5 (fijnstofdeeltjes met een diameter van 2,5 micrometer of kleiner) wordt beschouwd als een van de meest schadelijke vormen van luchtvervuiling vanwege de kleine omvang en het vermogen om diep door te dringen in de longen en zelfs in de bloedbaan terecht te komen. Hier is een overzicht van hoe gezond of ongezond PM2.5-waarden zijn, gebaseerd op de concentratie in microgram per kubieke meter lucht (µg/m³):

Richtlijnen voor PM2.5-waarden (volgens de Wereldgezondheidsorganisatie, WHO):

• 0–10 µg/m³: Zeer goed. De luchtkwaliteit is uitstekend en vormt vrijwel geen risico voor de gezondheid.
• 10–25 µg/m³: Matig. De luchtkwaliteit is acceptabel, maar langdurige blootstelling kan milde effecten hebben, vooral bij gevoelige groepen zoals kinderen, ouderen en mensen met luchtwegaandoeningen.
• 25–35 µg/m³: Ongezond voor gevoelige groepen. Mensen met astma, hart- en vaatziekten of andere aandoeningen kunnen gezondheidsklachten ervaren, zoals kortademigheid of irritatie van de luchtwegen.
• 35–50 µg/m³: Ongezond. Iedereen kan gezondheidseffecten ervaren, zoals hoesten, piepende ademhaling of vermoeidheid. Gevoelige groepen lopen een hoger risico.
• 50–100 µg/m³: Zeer ongezond. Langdurige blootstelling kan leiden tot ernstige gezondheidsproblemen, zoals longschade, verergering van hart- en vaatziekten en een verhoogd risico op vroegtijdige sterfte.
• >100 µg/m³: Gevaarlijk. Zelfs korte blootstelling kan ernstige gezondheidsrisico’s veroorzaken, zoals acute luchtwegproblemen, hartritmestoornissen en een verhoogd risico op beroertes.

Gezondheidseffecten van PM2.5:

• Korte termijn: Irritatie van de ogen, neus en keel, hoesten, kortademigheid, vermoeidheid en verergering van astma of allergieën.
• Lange termijn: Chronische luchtwegaandoeningen (zoals COPD), hart- en vaatziekten, longkanker, verminderde longfunctie en een verhoogd risico op vroegtijdige sterfte.
• Specifieke risicogroepen: Kinderen, ouderen, zwangere vrouwen en mensen met bestaande gezondheidsproblemen (zoals astma, diabetes of hartziekten) zijn extra gevoelig voor de effecten van PM2.5.

Vergelijking met AQI (Air Quality Index):

De AQI vertaalt PM2.5-waarden, over de laatste 24 uur, naar een schaal van 0 tot 500 om de luchtkwaliteit begrijpelijker te maken:

• 0–50 (Goed): PM2.5 < 12 µg/m³ – Geen gezondheidsrisico’s.
• 51–100 (Matig): PM2.5 = 12–35 µg/m³ – Acceptabel, maar gevoelige groepen kunnen milde effecten ervaren.
• 101–150 (Ongezond voor gevoelige groepen): PM2.5 = 35–55 µg/m³ – Gevoelige groepen kunnen gezondheidsklachten krijgen.
• 151–200 (Ongezond): PM2.5 = 55–150 µg/m³ – Iedereen kan gezondheidseffecten ervaren.
• 201–300 (Zeer ongezond): PM2.5 = 150–250 µg/m³ – Ernstige gezondheidsrisico’s.
• 301+ (Gevaarlijk): PM2.5 > 250 µg/m³ – Gevaarlijk voor iedereen, zelfs bij korte blootstelling.

Zo mooi kan het noorden zijn zonder smog.

Conclusie:

PM2.5 is schadelijk, zelfs bij lage concentraties. De WHO adviseert een jaargemiddelde blootstelling van minder dan 5 µg/m³ om gezondheidsrisico’s te minimaliseren. Helaas overschrijden veel stedelijke gebieden wereldwijd deze richtlijn regelmatig. Het is daarom belangrijk om luchtkwaliteitsgegevens te volgen, vooral als je in een vervuild gebied woont of tot een risicogroep behoort. Maatregelen zoals het dragen van een masker, het vermijden van drukke wegen en het gebruik van luchtreinigers binnenshuis kunnen helpen om blootstelling te verminderen.

Maskers moeten van het type N95 of hoger zijn, geen gewoon chirurgisch masker of een masker voor bescherming tegen virussen.

© Lode engelen. Illustraties gemaakt met Fotoshop AI.