Koning Mengrai en zijn wetboek.

---

Wie was Mengrai?

Koning Mengrai (Thais: มังราย Mangrai; 1238–1311) was de 25e koning van Ngoenyang (het huidige Chiang Saen) van 1261 tot 1292 en de eerste koning van Lanna van 1292 tot 1311. Geboren op 23 oktober 1238 in Ngoen Yang, aan de Mekong-rivier, was hij de zoon van de lokale heerser Lao Meng en prinses Ua Ming Chom Mueang uit het Tai Lue-stad Jinhong in China.

In 1259 volgde Mengrai zijn vader op als koning van de verenigde Tai-stadsstaten in het noorden van Lanna en wat nu Noord-Laos is. Hij breidde snel zijn rijk uit door steden als Muang Lai, Chiang Kham en Chiang Khong te veroveren en allianties te smeden. In 1262 stichtte hij Chiang Rai als zijn nieuwe hoofdstad aan de Kok-rivier.

In 1287 bracht Mengrai vrede tussen koning Ngam Muang van Phayao en koning Ram Khamhaeng van Sukhothai, die een affaire had gehad met Ngam Muang’s vrouw. De drie koningen sloten daarna een sterk vriendschapsverbond.

Tijdens zijn verblijf in Fang hoorde Mengrai over de rijkdom van het Mon-koninkrijk Haripunchai (nu Lamphun). Vastbesloten om dit koninkrijk te veroveren, stuurde hij de koopman Ai Fa als spion om het vertrouwen van koning Yi Ba te winnen. Met diverse sluwe acties slaagde Ai Fa erin de macht van Yi Ba te ondergraven. In 1291 was de bevolking ontevreden over Yi Ba en veroverde Mengrai, zonder te vechten, Haripunchai. Yi Ba vluchtte naar het zuiden, naar Lampang.

Verhuis naar Chiang Mai.

Mengrai besloot vervolgens zijn hoofdstad te verplaatsen. In 1294 stichtte hij Wiang Kum Kam aan de Ping-rivier, maar vanwege overstromingen werd een nieuwe locatie gekozen aan de voet van Doi Suthep. Hier begon in 1296 de bouw van Chiang Mai, dat sindsdien de hoofdstad van de noordelijke provincies is geweest.

Later viel koning Boek van Lampang, Yi Ba’s zoon, Chiang Mai aan. Mengrai en zijn zoon, prins Khram, verdedigden de stad. Prins Khram versloeg koning Boek in een olifantengevecht in Khua Mung (Saraphi), waarna Boek werd geëxecuteerd. Mengrai’s troepen namen Lampang in, en Yi Ba vluchtte verder naar het zuiden.

Koning Mengrai’s oudste zoon probeerde de troon te grijpen, maar faalde en werd geëxecuteerd. Zijn tweede zoon, Khun Kham, werd de opvolger. Mengrai stierf in 1311 in Chiang Mai, volgens de overlevering door de bliksem getroffen. Na zijn dood volgde een onrustige periode, totdat zijn kleinzoon Kham Fu in 1328 de troon besteeg en het koninkrijk stabiliseerde.

Mengrai zijn wetten.

Wat minder vaak in de geschiedenisboeken staat, is dat Mengrai ook een koning was die veel om zijn volk gaf. Hij streefde ernaar een georganiseerde samenleving op te bouwen, waar iedereen, ook de gewone mensen, een goed leven konden leiden. Mengrai was de eerste koning die wetten invoerde en een soort rechtbank oprichtte om recht te spreken. Hieronder volgt het wetboek van Mengrai, waarbij de tekst iets is aangepast om beter leesbaar te zijn. Houd er rekening mee dat slavernij voorkwam in Lanna, waarbij slaven gekocht en verkocht konden worden. Slaven hadden bijgevolg een eigenaar.

Overtredingen.

Er waren vijf overtredingen die geen straf kregen:

• Doodde een minnaar en zijn vrouw op een afgelegen plek.
• Doodde een dief met zijn eigendommen in zijn handen.
• De eigenaar van een huis doodde een man die met speer en zwaard zijn huis aanviel.
• De eigenaar van een huis doodde een man die stiekem zijn huis binnendrong.
• De eigenaar van een huis doodde een man die ’s nachts zijn huis aan het bewerken was met een hamer.

De doodstraf.

Er zijn twaalf gevallen waarin de doodstraf kan worden opgelegd:

• Een onschuldige man vermoord
• Iemand misleid om te doden voor zijn bezittingen
• Een vihara of Boeddhabeeld vernietigd
• Iemand in de val gelokt om schade toe te brengen
• Eigendommen van iemand beroofd
• Waardevolle bezittingen van Tao Phya (de leider) voor zichzelf gehouden
• Bezittingen van een monnik gestolen
• Een monnik vermoord
• Kind dat zijn moeder vermoordt
• Jongere broer/zus die zijn/haar oudere broer/zus vermoordt
• Dienaar die zijn meester of eigenaar vermoordt
• Vrouw die haar man vermoordt

Overweging van de zaak.

Er zijn vier redenen waarop een zaak wordt overwogen, namelijk:

• Beoordeeld op basis van de waarde van dingen: als het goedkoop is, wordt het als licht beoordeeld; als het duur is, wordt het als zwaar beoordeeld.
• Het tijdstip van het geschil in overweging nemen.
• De waarde van de dingen goed controleren.
• Nadenken over hoe lang iets is gebruikt.

Drie zware straffen.

• Doodstraf
• Handen en voeten afhakken
• Verkocht als slaaf naar een andere stad, of uit de stad verbannen

Verjaringstermijn van 20 jaar.

In geval van moord, plundering, vernieling, diefstal, of wanneer bezittingen bij iemand anders zijn achtergelaten, bij schulden, het afpakken van landbouwgrond of andere zaken: Als er binnen 20 jaar geen aanklacht wordt ingediend, vervalt de zaak. Echter, als er binnen die 20 jaar meerdere keren een aanklacht is ingediend, blijft de zaak gewoon in behandeling en worden de juridische procedures voortgezet.

Overspel.

Een dienaar of een gewone man die het bed deelde met de vrouw van zijn meester en door de meester werd gedood, kreeg daar zelf de schuld van. Als hij alleen gewond raakte, mocht hij verder leven, als een soort korting op zijn ongeluk.

Daarnaast, als de echtgenoot zijn vrouw en haar minnaar op een afgelegen plekje betrapte en de minnaar om zeep hielp, kreeg de echtgenoot geen enkele blaam. Zelfs als er getuigen waren die het zagen en het aan iedereen vertelden, blijft de echtgenoot buiten schot.

Beslissing tot uitwissen van straf.

Er zijn acht overwegingen voor uitwissen van schuld, namelijk:

• Besloten door een krachtige en machtige meester
• Besloten om de bezittingen, kinderen, vrouw en huis van iemand te confisqueren
• Besloten door een vrouw
• Besloten ’s nachts
• Besloten bij een rechter thuis
• Besloten op een rustige plek
• Besloten door iemand die betrokken is bij het probleem
• Besloten door de meester van de persoon die in moeilijkheden verkeert

Het land van Koning Mengrai.

Als je het wetboek van Mengrai doorneemt, zie je dat hij echt probeerde om een waarschijnlijk chaotische staat wat meer orde te geven. De straffen waren behoorlijk streng, zoals de doodstraf of het afhakken van handen en voeten, maar het waren natuurlijk andere tijden die om andere maatregelen vroegen. Zelf het recht in eigen handen nemen, bleef bijna altijd onbestraft. En dat de machtigen en rijken de rechtspraak konden omzeilen? Tja, daar is in die 800 jaar eigenlijk niet veel in veranderd.

© Lode Engelen. Foto’s op diverse plaatsen en tijdstippen genomen in Thailand. Helaas heb ik er geen gevonden uit de tijd van Mengrai.